Hoofdlijnen

Inleiding

In dit hoofdstuk geven wij u op hoofdlijnen inzicht in het verloop van de begroting en de actuele financiële ontwikkelingen. In het hoofdstuk Financiën vindt u een uitgebreide specificatie van de financiële effecten van deze 2e voortgangsrapportage.

Toelichting financieel meerjarenbeeld

Het saldo in de primitieve begroting 2023 was € 392.000 negatief. Na de begroting 2023-2026 is de 1e voortgangsrapportage 2023 vastgesteld met een negatief effect van € 5.521.000. De mutaties die volgen uit deze 2e voortgangsrapportage komen in 2023 uit op een nadeel van totaal € 7.000. De mutaties groter dan € 100.000 leest u in onderstaande tabel. Dit leidt tot een nieuw negatief begrotingssaldo voor 2023 van € 5.920.000. Ook in 2024 en 2026 zien we voor nu een negatief begrotingssaldo. Het jaar 2025 is een positieve uitzondering, grotendeels als gevolg van de algemene uitkering. 
In het meerjarensaldo in deze 2e voortgangsrapportage zitten zowel incidentele als structurele baten en lasten. Het structurele begrotingssaldo presenteren we in de meerjarenbegroting 2024-2027, die u kort na deze voortgangsrapportage ontvangt.

De kadernota 2024-2027 is vastgesteld met een negatief begrotingssaldo 2024 van € 1.837.000. Op basis van de toezichtvoorschriften van de provincie moet minimaal óf het jaar 2024 óf het laatste jaar 2027 structureel en reëel sluitend zijn. De kadernota voldeed hier niet aan. Gelet op dit negatieve saldo en gezien de onzekerheid omtrent de meicirculaire 2023 is de wens uitgesproken om naar mogelijkheden te zoeken om minimaal 2024 sluitend te krijgen, met hierbij in eerste instantie de focus op de korte termijn (2024 en 2025), maar met oog voor de jaren 2026 en 2027.

Begin juni 2023 hebben wij, onder de noemer “vervolgtraject kadernota”, een plan van aanpak opgesteld om dit doel te bereiken. De insteek hierbij was om het voorzieningenniveau op peil te houden waarbij de maatregelen zo min mogelijk impact hebben op de maatschappij. We hebben hierbij onder meer gekeken of er rek in reeds beschikbare gestelde budgetten zat, of het noodzakelijk was om alle budgetten te indexeren, er dekking uit reserves mogelijk was en of er sprake was van planningsoptimisme.
Met alle budgethouders zijn 1-op-1 gesprekken geweest, en per domein is er, voor de integraliteit, een bijeenkomst geweest waarin met de afdelingshoofden de voorstellen zijn besproken. Dit heeft geresulteerd in diverse voorgestelde maatregelen.

Hoewel we één vervolgtraject kadernota hebben ondernomen hebben we er toch voor gekozen om de maatregelen hieruit te verwerken in twee documenten (2e voortgangsrapportage 2023 en de meerjarenbegroting 2024-2027). Een deel van de voorgestelde wijzigingen heeft namelijk al effect op het lopende jaar, waar we u in deze 2e voortgangsrapportage over informeren. Maatregelen die vanaf 2024 of later tot een financieel effect leiden hebben we opgenomen in de meerjarenbegroting 2024-2027 en ziet u niet terug in deze rapportage. De resultaten van het vervolgtraject kadernota voegen we gebundeld als één bijlage toe aan de meerjarenbegroting.

Het vervolgtraject kadernota heeft een positief effect op het begrotingsresultaat vanaf 2023. De effecten hiervan leest u enerzijds terug in deze 2e voortgangsrapportage voor een bedrag van ruim 8 ton in 2023 aflopend naar ruim 4 ton in 2026, en anderzijds in de meerjarenbegroting. Het volledige effect met nieuw begrotingsbeeld leest u in het meerjarenbeeld van de aankomende begroting 2024-2027. Alhoewel de begroting gevoeliger is geworden voor onvoorziene en onverwachte ontwikkelingen, denken wij dat het vervolgtraject een verantwoorde afweging is geweest. In de paragraaf weerstandsvermogen in de meerjarenbegroting is het bijbehorende risico opgenomen.

Mutaties met een financieel effect van € 100.000 of meer:

Hieronder vindt u een tabel waarin de mutaties met een budgettair effect op de begroting van meer dan € 100.000 worden gepresenteerd. Daarna worden deze mutaties toegelicht.

Bedragen x € 1.000

Toelichting mutaties > € 100.000

1. Autonome ontwikkelingen

Aanpassing rente grondexploitatie Zevenaar-Oost bedrijven               148.000 V
De ramingen van de grondexploitatie Zevenaar-Oost bedrijven zijn aangepast op basis van de herziene grondexploitatie per 1 januari 2023 zoals vastgesteld in de raadsvergadering van 28 juni 2023. Door een hogere boekwaarde van de grondexploitatie Zevenaar-Oost bedrijven wordt meer rente toegerekend aan deze grondexploitatie wat een voordeel betekent voor het begrotingssaldo.

Actualisatie budgetten sportbedrijf                     143.000 N
In juni 2023 is het voorschot ontvangen voor de specifieke uitkering (SPUK) 'stimulering sport 2023'. Het aangevraagde bedrag is niet volledig gecompenseerd doordat het totaalbedrag van alle aanvragen landelijk hoger is dan het vastgestelde uitkeringsplafond.

Actualisatie uitkeringslasten en -baten (BUIG)                  160.000 N
De raming van de uitkeringslasten en de baten van de BUIG bijdrage van het rijk zijn geactualiseerd. Hierbij is uitgegaan van de prognose volgens de rapportage van de RSD. Het incidenteel nadeel bedraagt € 160.000.

Afrekening ESF (Europees Sociaal Fonds) subsidie RSD                336.000 V
De definitieve rapportage voor de ESF-subsidie is bekend. Hierdoor heeft de RSD het volledig toegezegde subsidie ontvangen en daarnaast is nog een extra bijdrage toegezegd omdat andere gemeenten deels subsidie onbenut hebben gelaten. Voor Zevenaar een voordeel van € 336.000.

Bijdrage Scalabor                           167.000 N
De hogere lasten voor de uitvoering van WSW, de sociale werkvoorziening, voor de begeleiding en ontwikkeling van SW-medewerkers, worden veroorzaakt doordat abusievelijk onjuiste bedragen zijn opgenomen in de Kaderbrief 2023. Een deel van de hogere bijdrage is een gevolg van een hoger aantal fte dan het aantal waar oorspronkelijk rekening mee is gehouden.

Dividend Ataro B.V.                           138.000 N
We melden een nadeel van € 138.000 in de afrekening van het dividend over 2021 en 2022 van Ataro. In de aandeelhoudersvergadering van 16 juni 2023 is besloten 85% van het dividend uit te keren. Daarnaast is door lagere bedrijfsresultaten minder dividend uitgekeerd.

Meicirculaire 2023                           372.000 N
De meicirculaire 2023 laat in alle jaren een groei zien. De groei van de algemene uitkering bestaat voor een groot deel uit compensatie voor inflatie. Vooruitlopend op een nieuwe financieringssystematiek heeft het rijk vanaf 2027 een structurele rijksbijdrage van € 2.175.000 toegekend. Eerder was hiervoor in 2026 al een incidentele bijdrage beschikbaar gesteld. Daarnaast wijzigt de algemene uitkering door taakmutaties. De gemeente krijgt meer of minder geld als er taken bijkomen of af gaan. Per saldo resteert een netto resultaat van de algemene uitkering van € 372.000 negatief (2023), € 201.000 positief (2024), 567.000 positief (2025), € 1251.000 negatief(2026).

Meicirculaire 2023 hervormingsagenda jeugd                  260.000 N
In de meicirculaire 2023 is de hervormingsagenda jeugd een jaar uitgesteld. De begrote inkomsten in de vorm van eigen bijdragen komen daardoor ook niet binnen. Deze post is overigens budgettair neutraal omdat het uitstel door het rijk in de algemene uitkering is gecompenseerd.

Overheveling middelen combinatiefuncties                     100.000 V
De middelen voor de Brede Regeling Combinatiefuncties zijn overgeheveld van een algemene uitkering (decentralisatieuitkering) naar een specifieke uitkering. Het rijk heeft gelijktijdig de co-financiering voor dit onderdeel gewijzigd. Dit betekent per saldo een voordeel van € 100.000.

2. Actualisatie bestaand beleid
Actualisatie afschrijvingslasten programma 0                  114.000 V
De afschrijvingslasten van de investeringsbudgetten voor mobiele hardware ramen we in 2023 af. De investering staat gepland in 2023 en de bijbehorende lasten doen zich een jaar later voor. Dit levert een eenmalig voordeel op van € 114.000.

Actualisatie reisdocumenten en rijbewijzen                     100.000 V
Wij zien nog steeds dat door het vrijlaten van de corona maatregelen een inhaalslag plaatsvindt voor het vernieuwen van de reisdocumenten en rijbewijzen. Daarnaast zien we dat door de Brexit er een toename is in het vernieuwen van de paspoorten. Voor 2023 levert dit een voordeel op van € 100.000.

Actualisatie rentekosten en rentetoerekening aan taakvelden               337.000 V
De fasering van de investeringen veroorzaakt een rentevoordeel. Ook zijn de rentepercentages gestegen. We verwachten een voordeel van € 337.000.

Bezuinigingsopgave vastgoed - actualisatie planning                  260.000 N
Ontwikkelingen op het vlak van ruimtelijke ordening leiden ertoe dat de verkoop van locaties op Reisenakker en de Engeveldweg wordt uitgesteld. Vermoedelijk zijn de opbrengsten pas in 2025 haalbaar. Daarnaast worden de panden op andere locaties pas verkocht als het bestemmingsplan onherroepelijk is en de gronden bouwrijp zijn gemaakt. Hierdoor verschuiven we de opbrengsten met betrekking tot Markt 8 Lobith naar 2025 en van Steenhuizen 6 Zevenaar en Nieuwe Komstraat 19 Lobith naar 2026. De bijbehorende afschrijvingslasten zijn hier op aangepast. Per saldo resulteert deze wijziging in 2023 en 2024 in een nadeel van respectievelijk € 260.000 en € 723.000 en in 2025 en 2026 in een voordeel van respectievelijk € 445.000 en € 439.000.

Extra inzet energiearmoede                        111.000 N
In de algemene uitkering zijn aanvullende middelen beschikbaar gesteld om een stapeling van sociale en maatschappelijke problemen als gevolg van hoge inflatie te voorkomen. De beschikbaar gestelde middelen worden gebruikt voor extra inzet op het gebied van vroegsignalering en om gemeenten tegemoet te komen in het verwachte extra beroep op bijzondere bijstand. Per saldo budgettair neutraal.

Fasering dorpendeal Lathum                        275.000 V  
Er is een start gemaakt met een dorpenplan Lathum waarvoor door de provincie Gelderland een subsidie is toegekend van € 400.000. Deze subsidie loopt tot en met 31 december 2024. Het project is ondertussen van start gegaan en zal ook in 2024 doorlopen. Om die reden hevelen wij budget over naar 2024. Per saldo een voordeel in 2023 van € 275.000 en een nadeel in 2024 van € 275.000.

Inhuur bij vergunningverlening, toezicht en handhaving               120.000 N
Bij de afdeling VTH wordt, als gevolg van het niet ingevuld krijgen van vacatures en begeleiding van junioren, gebruik gemaakt van inhuur. De kosten van inhuur liggen door de krapte op de arbeidsmarkt aanzienlijk hoger dan dat aan budget beschikbaar is. Om de vereiste werkzaamheden uit te kunnen blijven voeren is extra budget nodig: € 120.000 in 2023.

Juridische zaken - inhuur                           300.000 N
We zijn genoodzaakt de externe inhuur op juridische zaken voort te zetten. Het betreft capaciteit in de komende maanden op de dossiers klachten, bezwaar en beroep, raadsenquête, afhandeling WOO en regievoering op een aantal complexe en intensieve dossiers. Hiernaast moeten de reguliere werkzaamheden ook doorgaan. Met de aanhoudende druk op de capaciteit bij juridische zaken borgen we met deze inzet een basis in de juridische kwaliteit van gemeentelijke diensten en producten. Een deel van de kosten dekken wij af met vacatureruimte echter er blijft alsnog een verwacht nadeel over van € 300.000.

Nieuwe visie en integrale beleidsnota sociaal domein               173.000 N
In 2023 loopt van een aantal beleidsdocumenten binnen het sociaal domein de geldigheidsduur af, waaronder de visie sociaal domein. In plaats van alle documenten apart te herijken geven wij de voorkeur aan het opstellen van een nieuwe visie en integrale aanpak binnen het sociaal domein voor 2024 e.v.. Een gewenste doorontwikkeling zowel op beleid als uitvoering. De totale kosten van het vorm geven van deze nieuwe visie en integrale aanpak bedragen € 173.000.

Parkeren                              145.000 N
Naar verwachting zullen de inkomsten van de parkeergelden over 2023 lager zijn.  De markt is tijdelijk verplaatst geweest en de parkeerplaats op de Didamsestraat is gedeeltelijk afgesloten geweest.  De aanschaf en implementatie van de nieuwe applicatie voor parkeervergunningen heeft tot meerkosten geleid. Oorzaken zijn de extra externe inhuur, uitgevoerde audits en het aanschaffen van licenties. We verwachten een tekort van € 145.000.

Project zorg & veiligheid                           175.000 N
Dit jaar is gestart met het project zorg & veiligheid. Zorgprofessionals moeten goed samenwerken met hun veiligheidspartners in het belang van veiligheid en leefbaarheid. Deze taak wordt nu projectmatig opgepakt, maar zal structureel ingebed moeten worden. Voor 2023 verwachten wij projectkosten van € 175.000.

RID - doorontwikkeling en informatiebeveiliging                  387.000 N
De 1e tussenrapportage van SDL laat voor de RID een incidenteel nadeel zien van € 765.000.  In hoofdzaak betreft het de doorontwikkeling van de RID, zoals in de 1e voortgangsrapportage reeds aangekondigd. De bestaansonzekerheid van de RID heeft geleid tot een grote uitstroom waarvoor tijdelijk personeel wordt ingehuurd. Daarnaast komen extra kosten naar aanleiding van de Brief van Van Zanen in het kader van de informatiebeveiliging. Ook stijgen de huisvestingslasten. Voor Zevenaar melden we in totaal een nadeel van € 387.000.

Structurele kwaliteitsimpuls maatschappelijke dienstverlening            275.000 N
Dit jaar zetten we in op de kwaliteit van de toegang te optimaliseren zowel rechtmatig als doelmatig. Dit doen we met de ontwikkeling naar Sterke Lokale teams. We investeren in professionalisering van de consulenten met extra ondersteuning bij complexe casuïstiek en de nodige deskundigheidsbevordering. Voor dit project vragen wij om een budget van € 275.000.

Uitvoeringskosten klimaatakkoord                        244.000 V
In de meicirculaire is € 294.000 opgenomen voor de uitvoeringskosten van het klimaatakkoord. Wij zetten in 2023 in op het opstarten van burgerberaad en een klimaatcampagne. Hiervoor is in totaal in 2023 € 50.000 nodig. Het resterende bedrag van € 244.000 schuiven wij door naar 2024. Een voordeel in 2023 van € 244.000, een nadeel in 2024 van € 244.000

Vrijval drie budgetten economische zaken                     115.000 V
De budgetten voor samenwerking in een toekomstig centrum, de Liemers economische visie en de Liemerse Ambassade vallen gedeeltelijk vrij. Een voordeel in 2023 van € 115.000.

Vrijval stelpost indexatie 2023                        386.000 V
In de meicirculaire 2023 is compensatie ontvangen voor de gestegen inflatie. Dit bedrag laten we nu vrijvallen ter compensatie van overschrijdingen die zich voordoen in deze 2e voortgangsrapportage. Het gaat om een bedrag van € 386.000.

Warmtenet stad Zevenaar fase 4                        158.000 V
Vanwege de landelijke ontwikkelingen op het gebied van het publieke aandeel bij warmtenetten zijn de onderhandelingen met het warmtebedrijf (Vattenfall) on-hold gezet. Voor het warmtenet stad Zevenaar zijn we een alternatief aan het onderzoeken. Dit zijn extra werkzaamheden die doorlopen in 2024. Om die reden schuiven we € 158.000 door naar 2024. Een voordeel in 2023 van € 158.000, een nadeel van € 158.000 in 2024.

WOZ afhandeling bezwaarschriften                     200.000 N
Het aantal ingediende bezwaar- en beroepschriften loopt in 2023 verder op naar meer dan 1.000.  De toename van bezwaren zien we met name bij de no-cure-no-pay bedrijven die namens belastingplichtigen bezwaren indienen. De gemeente betaalt zo’n bureau een verplichte proceskostenvergoeding indien het bezwaar of het beroep gegrond is. Uiteindelijk betaalt de gemeenschap dan de kosten van die bureaus. Het zorgvuldig en tijdig behandelen van het grote aantal bezwaar- en beroepsschriften vergt veel capaciteit. Hiervoor zijn wij genoodzaakt externe ondersteuning en inhuur in te zetten.

5. Vervolgtraject kadernota
Geraamde frictiekosten laten vervallen                     110.000 V
Er zijn nog frictiekosten opgenomen voor een was- en strijkservice in het kader van de Wmo. Wij stellen voor om deze specifieke frictiekosten te laten vervallen. Op het moment dat er nieuwe plannen aan de orde zijn, leggen wij dit separaat voor aan uw raad.

Pensioenvoorziening wethouders                        100.000 V
Voor de huidige en voormalige wethouders die nog niet de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt is een voorziening gevormd. Eén van de grondslagen die gehanteerd wordt bij de berekening van het benodigd doelvermogen van de pensioenvoorziening is de rekenrente, afgeleid van de marktrente. Jaarlijks ramen we € 100.000 toevoeging aan de voorziening. Nu de rente volgens prognose nog stijgende is, is het aannemelijk dat de toevoeging aan de voorziening lager uit valt. Dit levert in 2023 en 2024 een voordeel op van € 100.000 en in 2025 en verder een voordeel van € 25.000.

Uitvoeren beleidskader vrijetijdseconomie Zevenaar                  100.000 V
In de meerjarenbegroting 2023-2026 heeft de raad besloten om het totale bedrag dat wordt ontvangen voor toeristenbelasting in te zetten voor het uitvoeren van het beleidskader vrijetijdseconomie. Pas begin 2023 konden we starten met het invullen van de uitgebreide uitvoeringsagenda. Daarnaast lopen diverse projecten vertraging op omdat met veel partijen overlegd moet worden en de planning uit loopt. Om die reden laten wij voor 2023 eenmalig € 100.000 en voor 2024 eenmalig € 60.000 vrijvallen.